VRIJWILLIGER THEO VAN BERKEL

'Kunst om te koesteren'

Artikel verschenen op jitsbakkercollectie.com 25/06/2018

Vrijwilligers zijn van essentieel belang voor de Stichting Jits Bakker Collectie. Het atelier, de beeldentuin en het beeldenpark vergen al de nodige aandacht, laat staan de grote hoeveelheden kunstwerken in binnen- en buitenland. Daarnaast kunnen zelfs de meest betrokken personen bij Jits’ leven nog dagelijks verrast worden door de ontdekking van nieuwe werken.

Ditmaal brengen wij graag een bijzondere vrijwilliger van de Stichting Jits Bakker Collectie onder uw aandacht. Theo van Berkel, 62 jaar, brengt al geruime tijd het werk van Bakker in kaart. Vaak met verrassend resultaat. Theo is dialyseverpleegkundige in het UMC Utrecht, en fotografeert veel tijdens fietstochten. Zijn onderwerpen zijn o.a. boerderijen, gebouwen, landschappen en molens. En inmiddels ook veelvuldig het werk van Jits Bakker.

Het eerste contact

Een bijzonder gegeven is dat Theo Jits Bakker bij leven niet gekend heeft, maar werd geraakt door zijn kunstwerken. “Ik ben voor het eerst in contact gekomen met het werk van Jits Bakker tijdens een wandeltocht door Beerschoten en Houdringe in januari 2017. Ik raakte onder de indruk van de levendigheid en de emoties die de beelden uitstralen. In de loop van dat jaar ben ik een paar keer teruggegaan om foto’s te maken van de beelden. Ook kocht ik boeken over Jits om meer te weten te komen over zijn leven en werk”, aldus Theo.

Wetenswaardigheden achterhalen

Inmiddels is het werk van Theo van onmisbaar belang voor de Stichting, niet in de laatste plaats omdat het oeuvre van Bakker zo veelzijdig is, en er veel ontbreekt in de archieven. Theo: “De foto’s en adressen fungeren als bestand voor de Stichting Jits Bakker Collectie, zodat we weten waar de beelden en beeldengroepen zich bevinden. Tot nu toe heb ik 125 beelden en beeldengroepen, drie glasmozaïeken en een schilderij gefotografeerd”. Theo probeert via boeken, het internet, persoonlijke gesprekken en overige correspondentie wetenswaardigheden te achterhalen over de beelden(groepen). Dit kan bijvoorbeeld het jaar van de onthulling zijn, wie de opdrachtgever ooit is geweest en - niet onbelangrijk - of een beeld in de loop van de tijd verplaatst is geweest.

Het meest opvallende verhaal

Op de vraag wat het meest opvallende verhaal tot nu toe is, is lastig antwoord te geven vindt Theo. Rondom het levenswerk van Jits Bakker gebeurt er altijd van alles en nog wat - hoe kan het ook anders. Toch schieten er bij Theo een aantal frappante gebeurtenissen te binnen.

Pokémon Go

Theo vertelt: “Ik kwam in contact met iemand die aan de gemeente had gevraagd of een beeld van Jits, waarvan hij wist dat het in het gemeentedepot stond, bij zijn huis kon worden geplaatst. Dat kon. De wijk waarin hij woonde, was een mooi beeld rijker en men was hem dankbaar. Een neveneffect was, vertelde hij, dat met de plaatsing van het beeld van Jits een einde kwam aan de parkeeroverlast. Buurtbewoners en bezoekers konden hun auto niet meer voor zijn huis parkeren. Wat niet betekende dat aan de toeloop een einde was gekomen. De makers van het spel ‘Pokémon Go’ hadden een virtuele Pokémon bovenop het beeld van Jits geplaatst. Met hun smartphone als kompas gingen veel spelers ernaar op zoek. Wég rust!”.

Dat men zó met een kunstwerk omgaat,
is ronduit schokkend

Verdwenen fresco

Een minder komisch verhaal is dat van het verdwenen fresco van Jits Bakker. Theo continueert zijn verhaal: “Een bizar verhaal schuilt in de lotgevallen van het fresco ‘The Return of Christ’. Deze fresco is ontworpen door Jits in 1997, in samenspraak met de eigenaar van ijssalon Venezia in Utrecht en prof. dr. Willem H. Gispen, rector magnificus aan de Universiteit Utrecht. Bij het schilderen van het fresco in het Academiegebouw in Utrecht werd Jits geholpen door een gerenommeerde Italiaanse frescomeester, Vico Calabrò. Eind september 1999 werd het fresco onthuld. Gezien het tijdsgewricht (1999-2000) werd het bekend onder de naam ‘Millenniumfresco’. Het kunstwerk is maar liefst 3 bij 7 meter.

Enkele jaren later werd de zaal waarin het fresco zich bevond heringericht, met als thema ‘maskerade’, verwijzend naar de vroegere gewoonte van studenten om zich bij lustrumvieringen te verkleden. Volgens de herinrichters paste ‘The Return of Christ’ hier niet bij. Het fresco verdween achter een voorzetwand. Een kleine gedenkplaat in de Maskeradezaal herinnert aan het bestaan ervan. Dat men zó met een kunstwerk omgaat, Jits’ enige fresco, waarin hij zoveel ideeën, arbeid en vakmanschap heeft verwerkt, is ronduit schokkend. Zeker als je je bedenkt dat dit een paar jaar na de onthulling is gebeurd.”

Een mooi verhaal

Ondanks dergelijke gebeurtenissen, stuit Theo ook op veel mooie verhalen. Bijvoorbeeld over hoe Jits graag kunst schonk aan de gemeenschap, en aan hen die het eigenlijk toebehoorde. En aan hoe zijn kunstwerken nog steeds meegroeien met de gemeenschap. Theo: “Kunst, gegeven aan degenen om wie het gaat. Dat is ook gebeurd bij hen die 40 jaar werkzaam waren in het Diaconessenhuis Utrecht. Zij kregen een schaalmodel uitgereikt van het door Jits vervaardigde beeld ‘De Diacones’. Ook de leerlingen van groep 8 van de Delta-scholen in De Bilt en omstreken kregen bij hun bezoek aan het atelier een litho cadeau. En zo zijn er tal van voorbeelden waarbij Jits zijn kunst ter beschikking heeft gesteld aan de gemeenschap. Kunst als herinnering, kunst om van te genieten en om te koesteren, omdat het raakt in je eigen leven en bezigheden”.

Jits Bakker ging zijn eigen weg

Het beeld van Jits Bakker

Op de vraag hoe Theo Jits Bakker inmiddels zou omschrijven, antwoord hij “Jits was een veelzijdig kunstenaar die veel kunstvormen heeft benut om zijn creativiteit en ideeën tot uiting te brengen. Hij ging daarin zijn eigen weg en conformeerde zich niet aan bestaande stromingen. Door de manier waarop hij aan de gestalten vorm geeft, brengt hij ze tot leven en weet hij de harten te beroeren van de mensen die ernaar kijken”. Theo vertelt: “Mocht ik Jits nog een persoonlijke vraag kunnen stellen, dan zou ik graag willen weten wat hem zo fascineerde aan de Griekse mythologie. Wat heeft hij met de beelden en beeldengroepen die hierop zijn geïnspireerd willen benadrukken?”

Favoriete beelden

Het beeld ‘trapmoedertje’ is de favoriet van Theo, vanwege de emotie die de moeder uitstraalt bij het optillen van haar kind en het oogcontact tussen de twee. ‘Hartverwarmend’, aldus Theo. Daarentegen zou Theo graag ‘Pallas Athene’ in eigen bezit willen hebben. “Een imposante, sterke, rechtop staande beschermvrouw die, gewapend met helm en schild, haar plaats in de wereld en het leven van de mensen op krachtige wijze inneemt."

Vrijwilliger zijn

“Vrijwilliger zijn vind ik leuk en boeiend”, zegt Theo. “Samen met anderen zorgen we voor de nalatenschap van Jits, en proberen we bekendheid eraan te geven, ieder met zijn of haar eigen talenten en allen met volle inzet en betrokkenheid. In mijn werkzaamheden als vrijwilliger komen veel dingen samen: fotograferen, fietsen, onderzoek doen, belangstelling voor beelden, belangstelling voor mythologie”, aldus Theo.

Deel